Nếu có đi quốc lộ 51 đoạn qua KCN Mỹ Xuân, Bà Rịa Vũng Tàu, bạn có thể sẽ bắt gặp một ngôi Nhà Thờ thuộc giáo xứ Song Vĩnh vừa mới hoàn thành. Ngôi nhà thờ đồ sộ độc đáo với lối kiến trúc Gothic đặc trưng của các nhà thờ Pháp sẽ khiến bạn choáng ngợp khi đứng trước ngôi Thánh Đường Công Giáo này. Đây là một ví dụ thực tế cho lối kiến trúc Gothic mà chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sau đây.
Kiến trúc Gothic là gì?
Nổi tiếng với những mái vòm nhọn, trụ bay và cửa sổ kính màu lớn, kiến trúc Gothic là một loại hình kiến trúc châu Âu có nguồn gốc từ giữa thế kỷ 12 và vẫn phổ biến cho đến thế kỷ 16. Gothic thường được sử dụng cho các nhà thờ, thánh đường và các tòa nhà bằng đá đồ sộ khác. Kiến trúc Gothic trở nên cực kỳ phổ biến trên khắp đất nước Pháp, cũng như phần còn lại của châu Âu và thế giới.
Mặc dù loại kiến trúc Gothic được sử dụng để xây dựng một tòa nhà dựa trên tuổi, vị trí và loại tòa nhà (ví dụ: nhà thờ), tất cả các cấu trúc Gothic đều có chung năm yếu tố chính: cửa sổ kính màu, vòm nhọn, trụ bay, vòm có gân và trang trí rất công phu.
Thật hiếm khi tìm thấy một ngôi nhà cá nhân được xây dựng theo phong cách kiến trúc Gothic - mặc dù chúng chắc chắn tồn tại - nhưng kiến trúc Gothic về cơ bản đã xác định việc xây dựng và trang trí của châu Âu trong bốn thế kỷ.
Lịch sử kiến trúc Gothic
Như đã đề cập ở trên, kiến trúc Gothic bắt nguồn từ Pháp. Ban đầu nó được gọi là "Opus Francigenum" hay "Công trình kiểu Pháp". Bắt đầu từ giữa thế kỷ 12, những tiến bộ trong kỹ thuật kết cấu đã cho phép các nhà xây dựng người Pháp tạo ra những công trình đồ sộ. Một số yếu tố chính của kiến trúc Gothic như cửa sổ lớn, kính màu và mái vòm hình vòm cho phép nhiều ánh sáng tự nhiên vào các công trình, bất chấp kích thước và chiều cao khổng lồ của chúng. Phong cách này thống trị kiến trúc châu Âu - đặc biệt là các công trình do nhà thờ Công giáo La Mã xây dựng - cho đến thế kỷ 16, khi nó được gọi là kiến trúc Gothic.
Nhà thờ đức bà Paris là một trong những công trình kiến trúc Gothic nổi tiếng nhất thế giới
Theo thời gian, kiến trúc Gothic phát triển qua các giai đoạn:
Những năm Gothic đầu, kéo dài từ năm 1250 đến năm 1300 và lần đầu tiên được giới thiệu bởi Nhà thờ Chartres ở Pháp. Khoảng thời gian này được xác định bởi phong cách Rayonnant, hoặc những đồ trang trí rất công phu trên mặt ngoài của các tòa nhà. Đức, Tây Ban Nha và Anh đã tạo ra các biến thể kiến trúc Rayonnant Gothic của riêng họ trong vài thập kỷ sau đó.
Những năm cuối Gothic , kéo dài từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 16. Trong thời gian này, Đức đã xây dựng hàng loạt nhà thờ cao với trần hình vòm. Kiến trúc Gothic vuông góc của Anh (được xác định bằng sự tập trung vào các đường thẳng đứng) và phong cách Flamboyant của Pháp (trang trí bên ngoài cực kỳ công phu) cũng rất phổ biến trong thời gian này.
Mặc dù kiến trúc Gothic có nhiều đặc điểm của Romanesque, nhưng những kiến trúc sư Gothic đã từ bỏ những bức tường rất dày và kiên cố do người La Mã xây dựng. Tại sao? Để xây dựng các cấu trúc cực kỳ cao, các bức tường phải mỏng hơn và nhẹ hơn. Hơn nữa, các nhà xây dựng thời Gothic đã sử dụng các trụ chống bay hoặc một dầm nghiêng hỗ trợ trọng lượng của một cấu trúc để xây dựng các cấu trúc dường như chạm đến bầu trời.
Các yếu tố phải có của kiến trúc Gothic
Như đã đề cập trước đây, loại kiến trúc Gothic được sử dụng để tạo ra một tòa nhà phụ thuộc vào tuổi, vị trí và cách sử dụng của cấu trúc. Tuy nhiên, tất cả các tòa nhà Gothic đều có chung những đặc điểm nổi bật sau:
Cửa sổ kính màu
Người ta thường thấy cửa sổ kính màu ở những nơi thờ cúng, nhưng chúng cực kỳ phổ biến ở các nhà thờ và thánh đường kiểu Gothic. Các cửa sổ thường rất cao và hình vòm, hoặc hình tròn, nhằm mục đích đón nhiều ánh sáng tự nhiên nhất có thể. Bạn sẽ thường tìm thấy cây trắc, giá đỡ trang trí bằng đá, cũng như các cảnh trong Kinh thánh trong các cửa sổ kính màu kiểu Gothic.
Vòm nhọn
Thay vì sử dụng những mái vòm tròn kiểu La Mã, những người xây dựng Gothic đã xây dựng những mái vòm cao, mỏng và nhọn. Lấy cảm hứng từ phong cách kiến trúc Hồi giáo, các mái vòm nhọn kiểu Gothic làm nổi bật chiều cao trần nhà, với trần nhà hình vòm và hướng về phía bầu trời. Bạn cũng sẽ tìm thấy những kiểu mái vòm này trong kiến trúc Hồi giáo.
Mặt trong vòm có gân
Để xây dựng các cấu trúc cực kỳ cao với các cửa sổ cao, các kiến trúc sư Gothic bắt đầu sử dụng các mái vòm có gân hoặc các mái vòm hình vòm được đặt song song với nhau để đỡ mái tròn thay vì các dầm hình vòm truyền thống. Những hầm giao nhau này không chỉ tạo ra sự thú vị về mặt thị giác mà còn hỗ trợ nhiều hơn cho các cấu trúc Gothic cao.
Cửa kính màu, vòm có gân, trụ bay là những yếu tố điển hình của kiến trúc Gothic
Trụ bay
Trụ bay là một tiến bộ khác của thời kỳ kiến trúc Gothic giúp hỗ trợ các tòa nhà kiến trúc Gothic cao và nặng. Các trụ bay có hình dạng giống như một nửa vòm và hỗ trợ bằng cách phân bổ lại trọng lượng từ mức cao hơn, nặng hơn xuống mức thấp hơn, vững chắc hơn.
Yếu tố trang trí
Kiến trúc Gothic được đặc trưng bởi trang trí bên ngoài cực kỳ công phu. Các cột, đường gờ, tượng, tháp nhọn, ngọn tháp và máng xối phun nước được trang trí thường thấy trong kiến trúc Gothic.
Nếu bạn muốn xem tận mắt kiểu kiến trúc Gothic, thì dưới đây là những công trình được xây dựng theo phong cách này tại Việt Nam bạn có thể tới tham quan chiêm ngưỡng:
- Nhà thờ GX Song Vĩnh
- Nhà Thờ Lớn Hà Nội
- Vương Cung Thánh Đường Phú Nhai, Nam Định
- Nhà Thờ Đức Bà Sài Gòn
- Nhà Thờ Mằng Lăng, Phú Yên
- Nhà thờ Buôn Hồ, Đắk Lắk
- Nhà thờ chính tòa Nha Trang
